Stopa cukrzyka

Cukrzyca jest jedną z najczęściej występujących chorób przewlekłych na świecie.

Według danych Ministerstwa Zdrowia, prawie 3 mln Polaków żyje ze zdiagnozowaną cukrzycą. Należy jednak wziąć pod uwagę fakt, iż wielu pacjentów ma stany przedcukrzycowe ( poziom glukozy w badaniu krwi na czczo 100-125mg/dl), a część jeszcze nie została zdiagnozowana. Nie bez powodu choroba ta jest nazywana “pierwszą niezakaźną epidemią”. Tempo wzrostu zachorowań w Polsce w latach 2013-2018 wyniosło aż 13,7% wśród osób dorosłych (i tylko połowa tego wskaźnika stanowiła efekt zmian demograficznych). Według niektórych szacunków na całym świecie na cukrzycę choruje 422mln, a ok. 172mln chorych jeszcze nie zostało zdiagnozowanych. Dane te są bardzo niepokojące, zwłaszcza w kontekście powikłań cukrzycy.

Jednym z częstszych powikłań przewlekłej cukrzycy jest neuropatia cukrzycowa, czyli uszkodzenie nerwów i naczyń. Jej rozwój ogranicza prawidłowe odczuwanie dotyku i temperatury w obrębie kończyn. Zjawisko to jest szczególnie niebezpieczne w przypadku stóp diabetyków, ponieważ są one każdego dnia narażone otarcia i urazy, a powstałe w ich wyniku rany goją się bardzo trudno. Gojenie utrudnia z jednej strony wysoki poziom glukozy we krwi, a z drugiej upośledzenie naczyń krwionośnych.

Brak prawidłowej profilaktyki może doprowadzić u pacjenta diabetologicznego do rozwoju Zespołu Stopy Cukrzycowej (ZSC).

Czym jest Zespół Stopy Cukrzycowej?

Zgodnie z definicją Światowej Organizacji Zdrowia, zespół stopy cukrzycowej oznacza obecność infekcji, owrzodzenia (rany), destrukcji głębokich tkanek z obecnością cech neuropatii (uszkodzenia nerwów) oraz niedokrwienia o różnym stopni nasilenia. U diabetyka stan rany pogarsza się bardzo szybko, co w połączeniu z utrudnionym procesem gojenia oraz bardzo niską dostępnością do profesjonalnej terapii ran, niestety znacznie podwyższa ryzyko amputacji części lub całej kończyny. W krajach rozwiniętych zespół stopy cukrzycowej jest najczęstszą przyczyną nieurazowych amputacji i dotyczy nawet 1 na 100 chorych

Czynniki sprzyjające ZSC:

ciasne, źle dopasowane obuwie – otarcia i ucisk sprzyjają powstawaniu ran,
deformacje kostno-stawowe – zaburzają rozkład sił nacisku i przeciążają różne obszary stopy (np. głowy kości śródstopia, okolice kości piętowej, szczyty palców), powodując powstawanie modzeli. Te zaś, nieleczone, uszkadzają tkanki położone głębiej, predysponując do powstawania ran,
nieprawidłowe obcinanie paznokci i zbyt agresywna pielęgnacja – każdy uraz stanowi potencjalną, trudno gojącą się ranę,
stosowanie ostrych narzędzi w domowych warunkach – jak wyżej,
kąpiele z gorącej wodzie – pacjenci z neuropatią (uszkodzenie nerwów) nie odczuwają prawidłowo temperatury, więc bardzo łatwo o poparzenie zbyt gorącą wodą,
stosowanie plastrów na odciski i preparatów kwasowych – są to preparaty szczególnie niebezpieczne dla diabetyków, ponieważ często prowadzą do poparze skóry. Preparaty te są nagminnie stosowane w celu usunięcia odcisków, niestety regularnie spotykamy się w gabinecie z powikłaniami po tych preparatach. Płyn kwasowy nie jest w stanie usunąć twardej masy rogowej odcisku, zaś rozlewa się dookoła, tworząc poparzenia.
chodzenie na boso – brak obuwia zwiększa ryzyko nastąpienia na ostry przedmiot, który może zranić skórę. Takie zranienie u osoby z neuropatią może być nieodczuwalne i może niepostrzeżenie zmienić się w ranę,
brak odpowiedniego nawilżania naskórka – przesuszony naskórek jest bardziej podatny na uszkodzenia.

Etapy gojenia rany w przebiegu ZSC u diabetyka (zdjęcia 1,2 i 3). Rana powstała w bardzo szybkim tempie na bazie odcisku. Zdjęcie nr 4 przedstawia zupełnie zdrowy palec rok od terapii. Pacjent jest pod stałą kontrolą w naszym gabinecie podologicznym.

Dekalog prawidłowej pielęgnacji stóp cukrzyka:

Twoja glikemia powinna być uregulowana w porozumieniu z lekarzem diabetologiem! Pamiętaj, że każde zranienie w obrębie stóp jest potencjalnym czynnikiem ryzyka do rozwoju zespołu stopy cukrzycowej, szczególnie, jeśli Twoja glikemia jest niestabilna.
Myj stopy codziennie w letniej wodzie z użyciem mydła. Kąpiel powinna trwać max. 2-3 minuty. Nadmierne rozmiękczanie naskórka powoduje jego macerację i w efekcie narażenie na uszkodzenia i infekcje.
Dokładnie osusz stopy po kąpieli. Pamiętaj o przestrzeniach międzypalcowych, są one najbardziej narażone na macerację.
Codziennie oglądaj dokładnie swoje stopy (jeśli sprawi Ci to trudność użyj lusterka lub poproś o pomoc bliską osobę). Jeśli masz neuropatię (Twoje czucie jest zaburzone) możesz nie poczuć skaleczenia. Dzięki codziennym oględzinom zauważysz wszystkie niepokojące zmiany.
Obcinaj paznokcie delikatnie zdezynfekowanymi narzędziami. Pamiętaj, aby płytka była obcięta na prosto i niezbyt krótko – minimalizujesz wówczas ryzyko wrastania. Nie odrywaj elementów, których nie jesteś w stanie obciąć, możesz zranić palec. Jeśli obcinanie paznokci sprawia Ci trudność, odwiedź zaufany gabinet podologiczny,
Pamiętaj o codziennej pielęgnacji skóry odpowiednim kremem nawilżającym. Przesuszona skóra jest narażona na uszkodzenia i pęknięcia. Nie stosuj wysokich stężeń mocznika, max. 10%.
Dobieraj obuwie odpowiedzialnie – but powinien mieć odpowiednią długość i szerokość tak, aby unikać otarć i uciskania. Zbyt ciasne i niewygodne obuwie powoduje powstawanie odcisków i modzeli, które w przypadku cukrzycy mogą dać początek trudno gojącej się ranie.
Noś tylko bawełniane skarpety. Wybieraj te bezuciskowe i bezszwowe – szwy i zbyt ciasna gumka mogą powodować otarcia. Zmieniaj skarpety codziennie.
Unikaj chodzenia boso – pamiętaj, że neuropatia ogranicza czucie, możesz nawet nie zauważyć wbitego w stopę elementu.
Nigdy nie używaj plastrów na odciski. Stanowią one ogromne zagrożenie dla cukrzyków. Plastry i płyny zawierają mieszaniny kwasowe, które nie będą w stanie rozpuścić odcisku, za to bardzo szybko i głęboko wnikną w zdrową skórę, która go otacza, powodując poparzenia. Takie rany u cukrzyków bardzo szybko się nadkażają, ich gojenie jest niezwykle trudne, czasochłonne i drogie. W naszym gabinecie spotkaliśmy się już wielokrotnie z poważnymi powikłaniami po zastosowaniu plastrów na odciski.
Wszelkie zrogowacenia – odciski, modzele, pękające pięty – pozostaw swojemu podologowi. Zmiany te powinny być usuwane tylko przez wykwalifikowanego specjalistę z zachowaniem zasad aseptyki.
Jeśli musisz zastosować opatrunek, używaj bandażów bezuciskowych, unikaj plastrów, gdyż ich odklejanie może uszkodzić delikatny naskórek.
Nigdy nie ogrzewaj stóp na kaloryferach i piecykach – ograniczone czucie może spowodować, że coś co dla Ciebie będzie przyjemnym ciepłem, spowoduje niebezpieczne poparzenie. To samo dotyczy chłodnych nawiewów (klimatyzacja samochodowa z nawiewem na stopy), mogą one powodować nadmierną kurczliwość naczyń krwionośnych i doprowadzić nawet do miejscowej martwicy tkanek.
Zaprzyjaźnij się z podologiem. Regularne wizyty polepszą kondycję Twoich stóp i zminimalizują ryzyko powikłań. Pedicure podologiczny to profilaktyka ZSC i innych problemów z płytką paznokciową oraz skórą stóp.
Jeśli coś w wyglądzie Twoich stóp Cię niepokoi – reaguj natychmiast! Skontaktuj się ze swoim diabetologiem lub podologiem. Szybka reakcja może uratować Twoje zdrowie.

Wydrukuj i powieś w widocznym miejscu

Przebieg podstawowego zabiegu podologicznego u diabetyka:

Podstawowy zabieg podologiczny (PZP) wykonywany regularnie to doskonała profilaktyka powikłań w postaci ZSC, a także innych przypadłości paznokci i skóry w obrębie stóp (jak m. in. infekcje grzybicze, kurzajki, wrastanie paznokci)
Diagnoza podologiczna
Dezynfekcja pola zabiegowego
Skrócenie i oszlifowanie paznokci
Oczyszczenie wałów paznokciowych z mas rogowych
Usunięcie drobnych zrogowaceń przy użyciu kapturka ściernego
Aplikacja olejku pielęgnacyjnego na płytki paznokciowe
Wmasowanie kremu lub maści odpowiedniej dla skóry diabetyka
Przekazanie zaleceń do pielęgnacji domowej
Wszystkie zabiegi są przeprowadzane z zachowaniem należytej ostrożności. Używamy jedynie sterylnych narzędzi i materiałów jednorazowego użytku. Wszystkie preparaty stosowane w trakcie i po zabiegu są bezpieczne dla diabetyków.